تاریخ :۱۰ فروردین ۱۴۰۳
  • باغ سازی ایرانی

    باغ سازی­ ایرانی: باغ ایرانی مانند آثار هنری ایران در چهارچوب سنت و اصول از بدایع و ظرافتی برخوردار است. در باغ ایرانی مانند معماری ایرانی هیچ چیزی بی­ مورد یا برای زیبایی نیست. در واقع آنچه مفید و لازم است، زیبا عرضه می ­شود. باغ ایرانی با تمام این اوصاف اثر هنری زیبا، چند منظوره و پر عملکردی است. وجود چشم انداز اصلی به شکل مستقیم و کشیده در محور طولی باغ، روبروی کوشک و کاشتن درختان بلند در دو طرف آن نقشی اساسی در ایجاد پرسپکتیوی دارد که باغ را طولانی­ تر جلوه گر می سازد. این همان خصوصیتی است که در باغ­ های ایتالیا و به تبع آن باغ ­های فرانسوی مورد الهام قرار گرفته است.

    عناصر اصلی شکل دهنده باغ سازی ایرانی

    باغ ایرانی در پی ترکیب عناصر اصلی شکل دهنده آن، در یک دستگاه و منظومه فکری شکل می­ گیرد. در این میان برخی عناصر فرعی به قوام هرچه بیشتر نتیجه این ترکیب و تعریف کمک می ­نمایند. به این اعتبار عناصر اصلی، عناصری دانسته می شوند که بی حضور آنها شکل­ گیری باغ غیرممکن است. این عناصر چهار عنصر زمین، آب، گیاه و فضا هستند.

    ۱- زمین

    در رابطه با زمین که یکی از عناصر اصلی باغ است، به جز شکل و موقعیت کلی، عوامل و ویژگی­ های دیگری همچون جنس خاک، شیب و اختلاف سطح، قابلیت آبیاری و حاصلخیزی نیز اهمیت دارد. باغ ایرانی ممکن است در یک سطح با شیب ملایم و یا زیاد ساخته شود. درصورت قرارگیری در زمینی با شیب زیاد، معمولا شکل باغ تحت تاثیر شکل زمین قرار گرفته و در چند سطح ساخته می شود. در این حالت امکان ایجاد آبشره و آبشار میسر خواهد بود.

    ۲- آب

    آب از عناصر اصلی باغ ایرانی است. دست کم از سه جنبه مفهومی، کارکردی و زیباشناختی در باغ حضور دارد. این جنبه ­ها در مباحثی همچون نحوه حضور آب در باغ و چگونگی گردش و حرکت آن، منابع تامین آب و آبیاری باغ براحتی قابل پیگیری هستند. در بیشتر موارد قنات ها و یا چشمه ­ها، منبع اصلی تامین آب باغ بوده­ اند و در بسیاری از موارد میزان آب و نحوه مدیریت و تقسیم آن در گذشته که معمولا نیز بسیار دقیق صورت می ­پذیرفته تعیین کننده مساحت باغ بوده است.

    ۳- گیاهان

    در باغ ایرانی با اهداف متفاوتی از جمله سایه ­اندازی، محصول دهی و تزئین باغ و.. به کار می­ روند. از آنجا که سودمندی یکی از اصلی­ ترین ویژگی­ های باغ سازی ایرانی است، بیشترین حجم گیاهان باغ، درختان میوه و پس از آن درختان سایه افکن تشکیل می ­دادند. به همین نسبت گیاهان تزئینی به میزان کمتری در باغ به چشم می ­آیند.

    ۴- فضا

    با ارائه تعریفی از باغ هر آنچه مربوط به آن می­ شود را به نظم معمارانه خود در می­ آورد و عرصه­ ها و بخش­ های داخل و بیرون باغ را شکل می­ بخشد. در این ارتباط بناها، محوطه ­سازی­ ها، فضای داخلی باغ، عناصر تزئینی و ارتباط آب و گیاه و زمین با بناها نیز مدنظر قرار می­ گیرند.

    اصول طراحی باغ سازی ایرانی

    ۱- سلسله مراتب

    بر اساس این اصل فضاها و عناصر مختلف بر اساس اهمیت، ارزش کارکردی و بسیاری از عوامل دیگر در کنار هم قرار می­ گیرند. سلسله مراتب در باغ­ ها از سردر ورودی یا گاهی میدان و آبنمایی در بیرون باغ (جلوخان) شروع و با گذشتن از هشتی و محور اصلی به کوشک باغ می­ رسد.

    ۲- تقارن

    در باغ های ایرانی به وفور از این اصل استفاده شده است. کوشک های ساخته شده متقارن بوده و بر روی محور یا مرکز تقارن واقع اند. اوج قرینه سازی را می توان در محورهای اصلی دید. در محور اصلی حتی درختان، درختچه ها و گل ها نیز قرینه کاشته شده اند.

    جشنواره پاییزه
    جشنواره فروش بذر های خاص و کمیاب با بیش از ۱۲۰۰ رقم تنوع
    همین الآن خرید کنید

    ۳- مرکزیت

    اصل مرکزیت بیشتر در کوشک ها دیده می‌شود. خصوصا کوشک هایی با طرح هشت بهشت. این اصل در پلان مربع با وجود کوشک در محل تقاطع محور ها، در اوج خود می باشد.

    ۴- ریتم

    به معنی تکرار موزون ساده یا پیچیده یک عنصر یا پدیده در یک اثر هنری است.در باغ ایرانی این اصل را می توان در دیواره های حاشیه باغ، دیواره های صفحه بندی حاصل از زمین های شیب دار و حتی در کف سازی ها مشاهده می شود.

    ۵- استقلال و تشخیص فضاها

    در باغ ایرانی نیز همه فضاها اعم از ساخته و ساخته نشده، از خود هویتی به نمایش می گذارند. بطوریکه حتی فاصله میان دو فضای مستقل، خود عرصه ای کامل به شمار می‌آید که واجد تعریف، هویت و عملکرد مستقل می ­باشد.

    ۶- تنوع در وحدت، وحدت در تنوع

    تنوع فضایی باغ با تعریف فضاهای مستقل از هم از طریق محدودسازی، تنظیم فاصله دید، بهره گیری از اشکال کامل هندسی، طرح کاشت، ترکیب بندی های متفاوت از گونه های گیاهی، کارکردهای فضایی آب، بهره گیری از مصالح و امثال آن نمود پیدا می کند.

    ۷- طبیعت گرایی و بهره گیری از منظر

    این اصل در باغ ایرانی سبب بوجود آمدن فضاهای نیمه باز مانند ایوان و کوشک شده است. که حد فاصل و پیوند دهنده فضای طبیعت (حیاط یا منظره باغ) و بخش ساخته شده می باشد. وجود چشم اندازهای عمیق و باز در محورها و مسیرهای اصلی باغ، عدم وجود موانع بصری و هدف دار بودن این مسیرها بر طبیعت گرایی بیشتر صحه می گذارد.

    امتیاز شما به این مقاله چقدره؟

    میانگین امتیازات ۵ از ۵

    اشتراک‌گذاری

    دیدگاهتان را بنویسید

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *